Bireysel emeklilik sistemi nedir?
Bireysel emeklilik sistemi, kişilerin çalıştıkları dönemdeki hayat standartlarını emeklilik dönemlerinde de devam ettirmeleri için bugünden düzenli birikim yapma imkanı sağlayan, devlet katkısıyla desteklenmiş bir tasarruf ve yatırım sistemidir.
Sosyal Güvenlik Kurumu’ndan hak kazanacağım emeklilik imkânım varken, neden bireysel emeklilik sistemini tercih edeyim?
Çalıştığınız dönemde sahip olduğunuz mevcut hayat standartlarınızı, emeklilik döneminizde sadece Sosyal Güvenlik Kurumu’ndan alacağınız emekli maaşı ile devam ettirmeniz mümkün olmayabilir. Bu sebeple bireysel emeklilik sistemini; emeklilik döneminizde size ek bir gelir sağlayan, o dönemdeki refah seviyenizi artırmayı amaçlayan, sosyal güvenlik sisteminin bir tamamlayıcısı olarak görmelisiniz.
Hiçbir sosyal güvenlik kurumuna dâhil olmayanlar için de bireysel emeklilik sistemi, emeklilik dönemlerinde sahip olacakları tek gelir kaynağı olarak düşünülmelidir.
Bireysel emeklilik sistemi güvenli mi?
Bireysel emeklilik sisteminde denetim mekanizması son derece sağlam ve güvenlidir.
Emeklilik şirketlerinin faaliyetleri T.C. Hazine Müsteşarlığı tarafından denetlenir. Şirketlerin yılda en az bir kere bağımsız dış denetim yaptırması zorunlu olduğu gibi, fonların hesap ve işlemleri, üçer aylık dönemler itibariyle bağımsız dış denetime tabidir. Şirketlerin günlük faaliyetleri ise Emeklilik Gözetim Merkezi (EGM) tarafından elektronik ortamda izlenir.
Katılımcıların bireysel emeklilik hesapları, emeklik şirketlerinin mali bünyesinden bağımsız olarak Takasbank nezdinde saklanır. Emeklilik şirketlerinin iflas etmesi durumunda katılımcı Takasbank’ta saklanan birikimini bir diğer emeklilik şirketine aktararak sistemde kalmaya devam edebilir.
Fon malvarlığı rehnedilemez, portföye ilişkin olarak yapılan işlemler haricinde teminat gösterilemez, üçüncü şahıslar tarafından haczedilemez ve iflas masasına dahil edilemez. Fonların ve portföy yöneticilerinin faaliyetleri ise Sermaye Piyasası Kurulu tarafından yılda en az bir kere denetimden geçer.
Sosyal Güvenlik Kurumu’na ödendiğim primleri, süreleri ve hakları bireysel emeklilik sistemine aktarabilir miyim?
Bireysel emeklilik sistemi, sosyal güvenlik sisteminin alternatifi değildir, sistemi tamamlayıcı niteliktedir. Sisteme katılanların Sosyal Güvenlik Kurumu’yla olan ilişkileri değişmeden devam eder. Sosyal güvenlik ve bireysel emeklilik sistemlerine yapılan ödemeler birbirinden bağımsızdır ve haklar ile kazanımların sistemler arası aktarılması mümkün değildir.
Kimler bireysel emeklilik sisteminden faydalanabilir?
Fiil ehliyetine sahip olan, 18 yaş üzerindeki herkes bireysel emeklilik sistemine katılabilir.
En az ne kadar ödeyerek sisteme giriş yapabilirim?
Seçeceğiniz ürünlerde “asgari katkı payı” tutarları tanımlanmıştır. En az bu tutarlar kadar, ödeme yapabilirsiniz. Ödemelerinizde üst bir limit yoktur.
Her yıl düzenli katkı payı ödemelerimde enflasyona bağlı artış olur mu?
TL olarak gerçekleştirdiğiniz düzenli katkı paylarınız, aksi bir yazılı talimat vermediğiniz müddetçe, her yıl Aralık ayında (Kasım sonu itibariyle) TÜİK tarafından açıklanan yıllık uçtan uca TÜFE artış oranı baz alınarak artırılır ve tam sayıya yuvarlanır. Düzenli katkı payı tutarınızın asgari katkı payından az olması durumunda, asgari katkı payı tutarı düzenli katkı payınız olarak esas alınır.
Dövize endeksli olarak gerçekleştirdiğiniz düzenli katkı paylarınızda ise artış uygulanmaz.
Ne zaman emekliliğe hak kazanırım?
Sistemde en az 10 yıl süreyle kalıp, 56 yaşını tamamlayarak emekliliğe hak kazanabilirsiniz.
Emeklilik dönemimde birikimim ne olur? Ne kadar maaş alırım?
Elde edeceğiniz emeklilik birikimi ve alacağınız maaş, sisteme giriş yaşınıza, ödediğiniz katkı payı tutarına, fonlarınızın getirilerine bağlı olarak değişiklik gösterir.
Emeklilik şirketleri, T.C. Hazine Müsteşarlığı tarafından belirlenen şartlara ve plan özelliklerine göre oluşturulmuş projeksiyon hesaplamalarına göre tahmini emeklilik birikimi ve maaşı öngörüsü sunar.
Emekli olduğumda birikimimi nasıl değerlendirebilirim?
Emekliliğe hak kazandığınızda,
- Birikimlerinizi bireysel emeklilik sistemi içinde kalarak, “programlı geri ödeme” şeklinde alabilirsiniz. Bu durumda, plan değişikliği yoluyla “emeklilik gelir planı”na dâhil olursunuz. Birikimlerinizi, “yıllık gelir sigortası” sözleşmesine aktarabilir ve size sunulacak düzenli gelir alternatiflerinden faydalanabilirsiniz.
- Birikimlerinizi toplu olarak alabilirsiniz.
- Hak kazanmış olduğunuz birikimlerinizi yukarıda belirtilen seçenekler arasında paylaştırabilir ya da emeklilik kararınızı erteleyerek, bireysel emeklilik sisteminde katkı payı ödemeye devam edebilirsiniz.
Birden fazla hesabınız olması durumunda, aynı şirkette veya farklı şirketlerde bulunan hesaplarınızı emeklilik hakkı kullandığınızda birleştirebilirsiniz.
Başkasının adına katkı payı yatırabilir miyim?
Evet. Eşiniz, 18 yaşından büyük çocuğunuz ya da dilediğiniz herhangi biri adına katkı payı yatırabilirsiniz ama kendi adınıza olan sözleşmeyi başkasına devredemezsiniz.
Birden fazla emeklilik sözleşmesine sahip olabilir miyim?
Aynı şirkette veya farklı şirketlerde birden fazla bireysel, gruba bağlı bireysel sözleşmeniz veya işveren grup emeklilik sözleşmesi kapsamında adınıza açılmış sertifikanız bulunabilir.
Bireysel emeklilik sisteminde garanti edilen bir getiri düzeyi var mı?
Bireysel emeklilik sistemi getiri garantisi öngörmez. Farklı yatırım profillerine uygun çok çeşitli emeklilik yatırım fonu alternatifleri sunulur. Bu alternatifler arasından yatırım profiliniz ve tercihlerinize en uygun fonları seçmeniz için size yol gösterilir.
Daha yüksek birikime sahip olmak için ne yapmalıyım?
Birikimlerinizi arttırmak için;
- Katkı paylarınızı düzenli ödeyebilir,
- Fon getirilerinizi takip ederek, gerekli gördüğünüzde fon dağılımınızı değiştirebilir,
- Daha fazla katkı payı yatırabilir,
- Ara ödemeler yapabilirsiniz.
Sistemden emekli olmam veya ayrılmam durumunda vergi kesintisi yapılır mı?
Emekliliğe hak kazandığınızda ya da sistemden ayrıldığınızda emeklilik birikiminizin sistemde elde edilen yatırım getirisine isabet eden kısmı üzerinden gelir vergisi kesintisi yapılır.
Durum | Gelir vergisi stopajı (Yatırım getirisine isabet eden tutar üzerinden) |
Sistemde 10 yıl kalma ve 56 yaşını doldurma | %5 |
Sistemden yaşam kaybı, sakatlık, tasfiye gibi zorunlu hallerden dolayı ayrılma | %5 |
Sistemden, 10 yıl süreyle katkı payı ödeyip, 56 yaş koşulunu yerine getirmeden ayrılma | %10 |
Sistemden, 10 yıl süreyle katkı payı ödemeden ve 56 yaş koşulunu yerine getirmeden ayrılma | %15 |
Bireysel emeklilik sistemine yaptığım ödemeler nerelerde değerlendirilir?
Katkı paylarınız, emeklilik yatırım fonlarında değerlendirilir. Emeklilik yatırım fonu, riskin dağıtılması ve inançlı mülkiyet esaslarına göe işletilmesi amacıyla oluşturulan ödediğiniz katkı paylarıyla ilgili mal varlığıdır.
Emeklilik şirketleri tarafından kurulan emeklilik yatırım fonları, profesyonel fon yönetim şirketleri tarafından yönetilir. Böylece emeklilik yatırım fonları ile düzenli tasarrufta bulunma, fon yönetim şirketlerinden profesyonel hizmet alma ve diğer yatırım fonlarında olmayan vergisel avantaj elde etme imkânına sahip olursunuz.
Fonun mal varlığı; Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yatırım Sistemi Kanunu, Sermaye Piyasası Kanunu, emeklilik sözleşmesi, fon iç tüzüğü ve ilgili diğer mevzuatta belirtilen amaçlar dışında kullanılamaz.
Fon mal varlığı rehnedilemez, teminat gösterilemez, üçüncü şahıslar tarafından haczedilemez ve iflas masasına dâhil edilemez.
Emeklilik yatırım fonlarının diğer yatırım fonlarına göre avantajları neler?
Diğer yatırım fonlarından farklı olarak; emeklilik yatırım fonlarının kazançları gelir vergisi ve kurumlar vergisinden istisnadır.
Bireysel emeklilik sisteminde kesintiler neler?
Bireysel emeklilik mevzuatına göre emeklilik şirketleri, bireysel emeklilik faaliyetlerinin gerektirdiği masraflarını karşılamak amacıyla üç farklı kesinti uygulayabilir. Emeklilik şirketleri yasal limitler dâhilinde bu kesintilerde farklı uygulamalara sahiptir.
Giriş aidatı:
Bireysel emeklilik sistemine girdiğinizde peşin olarak, birikimlerinizi başka şirkete aktardığınızda ya da sistemden ayrıldığınızda ertelenmiş olarak giriş aidatı alınabilir. Aynı şirkette birden fazla sözleşmeniz varsa sadece ilk sözleşmeniz için giriş aidatı tahsil edilebilir.
Giriş aidatının sisteme girdiğinizde peşin olarak alınan kısmı, teklifin imzalandığı veya mesafeli satışta teklifin onaylandığı tarihte geçerli aylık brüt asgari ücretin %10’undan fazla olamaz.
Peşin ve ertelenmiş olarak alınan giriş aidatlarının toplamı teklifin imzalandığı veya onaylandığı tarihte geçerli aylık brüt asgari ücretin; sözleşmenin yürürlük tarihinden itibaren,
- 3 yıldan önce şirketten ayrılanlar için %75’inden,
- 3-6 yıl içinde ayrılanlar için %50’sinden,
- 6-10 yıl içinde ayrılanlar için %25’inden fazla olamaz.
Giriş aidatının sisteme girdiğinizde peşin olarak alınan kısmı, teklifin imzalandığı veya mesafeli satışta teklifin onaylandığı tarihte geçerli aylık brüt asgari ücretin %10’undan fazla olamaz.
Emeklilik sözleşmesinin yürürlük tarihinden itibaren 10. yılını dolduranlardan, yaşam kaybı veya sakatlık nedeniyle ya da emeklilik hakkını kullanarak ayrılanlardan ertelenmiş şekildeki giriş aidatı tahsil edilemez.
Yönetim gideri kesintisi:
Bireysel emeklilik hesabına yatırdığınız her bir katkı payı üzerinden azami yüzde 2 oranında yönetim gideri kesintisi alınabilir.
Ödemeye ara vermeniz durumunda ara verme süreniz boyunca birikiminizden, ara verdiğiniz her tam ay için 2 TL’yi aşmayacak şekilde ek yönetim gideri kesintisi alınabilir.
Fon toplam gider kesintisi:
Fon net varlık değeri üzerinden hesaplanmak suretiyle fon gruplarına göre üst sınırı farklılaşan oranlarda fon toplam gider kesintisi alınabilir.
- Para piyasası fonlarından azami günlük yüzbinde 3 (yıllık 1,09),
- Kamu, özel sektör, uluslararası borçlanma araçları, kıymetli madenler ve endeks fonlarından azami günlük yüzbinde 5,25 (yıllık 1,91),
- Hisse ve diğer fonlardan azami günlük yüzbinde 6,25 (yıllık 2,28) oranında fon toplam gider kesintisi yapılabilir.
Hesabımla ilgili bilgilere dilediğim zaman ulaşabilir miyim?
Emeklilik şirketlerinin internet sitelerinde sizin adınıza oluşturduğu şifreli alanlara giriş yaparak, hesabınıza ulaşabilir; birikiminizin durumunu, fon getirilerinizi, ödeme dönemlerinizi takip edebilir, hesabınızla ilgili işlemleri gerçekleştirebilirsiniz.
Bireysel emeklilik hesaplarınız Takasbank nezdinde tutulduğundan, fon paylarınızı size verilecek Takasbank şifresi ile günlük olarak izlemeniz de mümkündür.
Birikimlerim ve fonlar hakkında düzenli bilgi sağlıyor musunuz?
Ödediğiniz katkı payları, sahip olduğunuz fonlar, getirileri ve birikimleriniz ile ilgili bilgilere emeklilik şirketlerinin internet siteleri ve çağrı merkezlerinden ulaşabilirsiniz. Ayrıca, emeklilik şirketleri hesap dönemleri sonunda “Yıllık Hesap Bildirim Cetveli” ve üç ayda bir “Fon Bülteni”nin size ulaşmasını sağlar.
Hangi fonları seçebilirim? Seçtiğim fonları değiştirebilir miyim?
Emeklilik planınız çerçevesinde, yatırım profilinize ve tercihlerinize göre dilediğiniz fonları seçme hakkınız bulunur.
Fon getirilerini takip ederek birikimlerinizin ve katkı paylarınızın fonlar arasındaki dağılım oranları veya tutarlarını da yılda 6 kez değiştirebilirsiniz.
Sistemden zorunlu nedenlerle ayrılmak zorunda kalırsam ne olur?
Sistemden yaşam kaybı, sakatlık, tasfiye gibi zorunlu hallerden dolayı ayrılmanız durumunda, birikiminizin sistemde elde edilen yatırım getirisine isabet eden kısmı üzerinden gelir vergisi kesintisi ödeyerek, birikimlerinizi alabilirsiniz.
Emeklilik sözleşmesi devam ederken yaşam kaybı durumunda ödeme, Medeni Kanun hükümleri saklı kalmak kaydıyla, tayin ettiğiniz ve sözleşmede belirttiğiniz lehtar veya lehtarlara yapılır. İstediğiniz kişi(leri) lehtar olarak tayin edebilir ve sözleşme süreniz boyunca dilediğiniz zaman değiştirebilirsiniz. Lehtar tayin etmemişseniz yaşam kaybınız halinde hak sahibi, kanuni varislerinizdir.
Ödemeye ara verebilir miyim?
Mali durumunuzda beklenmedik gelişmeler olabilir. Bu dönemlerde katkı payı ödemeye ara verebilirsiniz.Vadesinde ödemediğiniz katkı payının ödeme tarihini takip eden 3 ay içinde, ilgili hesaba herhangi bir ödeme yapmamanız durumunda, ilgili sözleşmede ödemeye ara verildiği kabul edilir.
Sözleşmeden vazgeçebilir miyim?
Teklif formunun imzalanmasını veya teklifin onaylanmasını takip eden 60 gün içinde vazgeçebilirsiniz. Vazgeçmeniz durumunda, bildiriminizin şirkete ulaştığı tarihten sonra verilen ödeme talimatları iptal ettirilir ve yaptığınız tüm ödemeler fon toplam gider kesintisi haricinde hiçbir kesinti yapılmadan, varsa yatırım gelirleriyle birlikte on iş günü içinde size iade edilir.
Emeklilik şirketi teklifi reddederse ne olur?
Emeklilik şirketi teklifi reddederse, verilen ödeme talimatları iptal ettirilir ve varsa yaptığınız tüm ödemeler hiçbir kesinti yapılmadan 5 iş günü içinde size iade edilir.
Sistemden emeklilik hakkımı elde etmeden önce ayrılabilir miyim?
Sistemden çıkışta, sistemde elde ettiğiniz yatırım getirisine isabet eden tutar üzerinden, sistemde geçirdiğiniz süreye bağlı olarak değişen oranlarda gelir vergisi kesintisi yapılır.
Emekliliğe hak kazanmadan ayrılmanız durumunda vergi kesintisine ek olarak, ürününüzün yapısına göre giriş aidatı da ödeyebilirsiniz.
Bireysel emeklilik mevzuatına nasıl ulaşabilirim?
Bireysel emeklilik sistemi ile ilgili tüm mevzuata ulaşmak için lütfen tıklayınız.
Bireysel emeklilik konusunda yararlanabileceğim internet siteleri hangileridir?
Türkiye Sigorta Reasürans ve Emeklilik Şirketleri Birliği için tıklayın |
T.C. Hazine Müsteşarlığı Bireysel Emeklilik Sistemi için tıklayın |
T.C. Hazine Müsteşarlığı için tıklayın |
Sermaye Piyasası Kurulu için tıklayın |
T.C. Kimlik Numaranız için tıklayın |
T.C. Merkez Bankası için tıklayın |
T.C. Maliye Bakanlığı için tıklayın |
İstanbul Menkul Kıymetler Borsası için tıklayın |
TOBB Sigortacılık Müdürlüğü için tıklayın |